İşyerinde Psikolojik Şiddet / Taciz : Mobbing!

Doğar doğmaz bir sosyal ortama gireriz ve her an kendimize o ortamda bir yer edinme ihtiyacı duyarız. Bu ilk önce ailemizde başlar ve arkadaş, okul, iş… devam eder yaşamımız boyu. Çalışma hayatına başladığımızda; çalışma hayatının var oluşundan bu yana süregelen ve  üzerinde fazla durulma ihtiyacı görülmemiş ve gereken önem verilmemiş bir olguyla karşılaşırız. İşyerinde “Psikolojik Taciz” olarak adlandırdığımız bu durum psikolojik şiddet, baskı, taciz, rahatsız etme ve sıkıntı verme anlamlarına gelmektedir. Cinsiyet  farkı gözetmeksizin herkes için geçerli olduğu gibi  fiziksel şiddetten daha ağır sonuçlar ortaya çıkarmaktadır. Dünyanın hemen her yerinde işyerlerinde psikolojik taciz eylemlerinin bulunduğu kabul edilmektedir. Ancak çalışanların işyerlerinde karşı karşıya kaldıkları bu eylemleri ortaya çıkarmak oldukça güçtür. Bu güçlüğün nedeni, üzerinde tam olarak anlaşılmış bir “Psikolojik Taciz” tanımı yapılamamış olmasıdır. Kimi zaman Psikolojik Taciz davranışları ile cinsel taciz ve ayrımcılık arasındaki sınır da belirlenememektedir.

Psikolojik taciz söz konusu ise / ki buna manevi şiddet, psikolojik şiddet, manevi taciz de denilebilir / ortada en az iki kişiden bahsedilebilir. Biri psikolojik taciz yapan kişi, diğeri de maruz kalan kişidir.

Olaya  farklı bir bakış açısıyla yaklaşırsak;

• Kimler neden tacizde bulunur?
• Kimler neden mağdur ya da kurban durumuna düşer?
• Olay gerçekten bir manevi taciz midir? Uğrayan kişinin algısı mıdır?
• Pasif ve aktif saldırı nedir?
• Olmadan nasıl önlenebilir?
• Bir kez yapılan bir manevi taciz mobbing / psikolojik taciz / sayılabilir mi?

Daha  üzerinde durulabilecek pek çok soru var ve üzerinde konuştukça yenileri de çıkacaktır. Önce taciz de bulunmaya yatkın kişilerin nasıl yetiştirildiğine bir bakalım.

İstediği her şeyi elde etmeye alışkın olan, hayır denilmemiş, erteleme becerisi geliştirememiş, görev ve sorumluluk üstlenmeden yetiştirilmiş olan çocuklar ileride sınır tanımaz, engellenmeye tahammülü olmayan kişiler haline gelir. Çevresindekileri hiçe sayar kendi istediklerini gerçekleştirirken kural tanımazlar. Ve insanları aşağılar, küçük düşürür ve bundan keyif alırlar.Ailesinde problemleri şiddetle çözümlemeyi öğrenmiş, şiddete maruz kalmış ve sevgisiz bir ortamda büyüdüklerinden aile içinde ve sosyal çevrelerinde kabul görmemiş kişiler de içinde bastırarak büyüttüğü öfke ve kızgınlığı fırsat bulduğu her ortamda dişini geçirebileceği birini bulduğunda uygulamaya koyan yetişkinler haline gelirler. Ceza verilerek ve sindirilerek büyütülen, otoriteye koşulsuz itaat öğretilen, kendi haklarını savunmaktan ve yeteneklerinin farkına varmamış, hayır demeyi bilmeyen  çocuklar da yetişkin olduklarında kurban durumuna düşmektedirler diyebiliriz.

Çocuklarının problemlerini kendi başarına çözebileceklerine inanan, sorumluluklarını taşıyabilecek güç ve kontrol veren, karşılıklı saygının olduğu öğretilen ailelerde yetişen çocuklar da yetişkin olduklarında manevi şiddete maruz kaldıklarında savaşabilecek kadar güçlü, hakkını aramasını bilen, uğradıkları davranışları doğru tahlil edebilen, yerinde ve zamanında doğru kararlar alabilen yetişkinler olacaklardır. Bu kişiler kurban olmazlar ancak mağdur konumuna düşerler.

Manevi şiddet uygulayan kişiler karşısındakinin güçlü olduğunu gördüklerinde ona boyun eğdirmek için baskı ve tacizlerini sürdürürler, zayıf bulduklarında ise bundan zevk aldıkları için yine eylemlerine devam ederler.

Bir kez yapılan saldırının “mobbing” olarak sayılması ve başa çıkılamayacak kadar kişiyi etkilemesi durumunda olay ve kişi detaylı olarak değerlendirilmelidir.

Yaşanan olayın bir manevi taciz/şiddet mi yoksa kişi tarafından aşırı hassasiyetle algılanan bir durum olup olmadığı ancak mağdur ya da kurban ile yapılacak görüşmelerle netleştirilebilir. Bireyin kişilik özelliklerine bakılırken, yaşamının tüm evrelerinde olaylara ve kişilere olan yaklaşım ve tutumları da dikkate alınır. Testler uygulanır.

Aktif ve pasif saldırıdan söz edecek olursak; aktif olan saldırılarda delil toplama şansı vardır. Bunlar toplanabilir, şahitler vardır ve tanıklıklarına başvurulabilir. Süreç uzun ve yorucu olsa da mağdurun elinde belgeleri vardır ve sonuç alması hukuksal açıdan daha nettir. Pasif saldırıya uğrayanlar, suçu sabitleştirmek konusunda çok sıkıntı çekerler, tanıkları yoktur ve herkesle iyi ve olumlu diyaloglarda bulunan kişi O’nu hedef olarak seçmiş ve çevresine de hedef göstermiştir.  Karşı koyacak gücü, sabrı ve dirayeti yoksa fiziksel ve ruhsal olarak çok ağır yaralar alırlar.

Manevi/psikolojik şiddete uğrayan kişiler deprem, trafik kazası ani kayıplar da yaşanan travmalar gibi travma sonrası stres bozukluğu yaşarlar ki bunlar için özel geliştirilen tedavi programlarıyla tedavi edilmeleri gerekir, bir kısmı ilaç tedavisine başlamalıdırlar ve psikoterapi almalıdırlar.

Olmadan nasıl önlenebilir?

Bu da oldukça önemli bir konu olarak karşımıza çıkmaktadır. Uygun mevkilere uygun kişilerin yerleştirilmesi bir çözüm olabilir.

Bunu kurumların insan kaynakları bölümü; işe uygunluk, sorumluluk alabilme, karar alıp uygulayabilme, ekip çalışmalarına uygun olup olmama gibi pek çok konuda geliştirilmiş test ve yöntemlerle yapabilirler.

Kurumların ve çalışanların hangi davranışlara maruz kalırlarsa bunun bir psikolojik/manevi şiddet olup olmadığı konusunda zorunlu eğitimler verilmesi gerekir. Bu  her iki tarafında bilinçlenmesine sebep olur ve keyfi davranışlarda bulunacak olan tacizcileri durdururken, mağdurun/kurbanın da kendisine yapılan hangi davranışın bir mobbing davranışı olduğunu algılamasını ve neler yapıp nerelere başvuracağı konusunda elinde bir hareket planının olmasını sağlar.

Bu tarz olayların yaşanmaması için ailenin, ana babanın eğitiminin öncelikli olarak sağlanması gerekir ki kişiler önce kendilerini sonra da karşısındaki kişileri doğru tanıyabilsin.

Sağlıklı birey sağlıklı bir toplum demektir.

UZM. KLİNİK PSK. NURHAYAT YÜKSEL

 

Etiketler: isyeri, katarsis, kurumsal danışmanlık, nurhayatyuksel, psikolog, psikolojikdanismanlik, psikolojiksiddet, taciz Kategori: Kurumsal Danışmanlık, Yetişkin Danışmanlığı